Między XI a VII w. p.n.e. na terenach współczesnej Armenii istniało potężne królestwo Urartu, które zostało rozbite przez Scytów. W roku 782 p.n.e. wzniesione zostało miasto Erywań. W VI w. p.n.e. Armenię zajęli Persowie, a w 331 p.n.e. Aleksander Wielki. Armenia pozostawała pod władzą państw diadochów aż do 190 p.n.e. W I w. p.n.e. za panowania króla Tigranesa II z dynastii Artaksydów Armenia stała się najpotężniejszym państwem Azji Mniejszej, sięgającym od Morza Kaspijskiego do Śródziemnego i od Mezopotamii po Kaukaz. Po śmierci Tigranesa III Armenia utraciła mocarstwowy status, odgrywała jednak istotną rolę w rywalizacji między Rzymem a Partami.

Dzięki działalności św. Grzegorza Oświeciciela już w 301 (12 lat przed tym, gdy Konstantyn I Wielki zniósł prześladowania chrześcijan w Rzymie) król Armenii Tiridates III ustanowił w 301 roku chrześcijaństwo religią państwową, co czyni Armenię najstarszym chrześcijańskim państwem świata. W 406 ormiański mnich Mesrop Masztoc stworzył od podstaw alfabet ormiański, co przyczyniło się do bujnego rozwoju kultury. Po upadku królestwa armeńskiego w 428 zachodnia część Armenii znalazła się pod panowaniem Bizancjum, a wschodnia - Persji. Perski ucisk narodowy i religijny (próba narzucenia Mazdaizmu) doprowadził do wybuchu w 451 powstania w obronie wiary i narodowości, które choć militarnie zakończyło się klęską (Bitwa pod Awarajr z 26 maja 451 roku), stłumione przez znacznie liczniejszych Persów, to jednak zmusiło ich do nadania Armenii szerokiej autonomii.

Z powodu wojny z Persami Kościół Ormiański nie mógł uczestniczyć w soborze chalcedońskim w 451. Wskutek przekłamań i różnic językowych a także machinacji politycznych Bizancjum Ormianie odrzucili w 554 na synodzie w Dwinie postanowienia tego soboru potępiające monofizytyzm, tym samym odłączając się od Kościoła Powszechnego. W VII w. Armenia została podbita przez Arabów i pozostawała pod ich panowaniem aż do 884. Od 885 do 1045 istniało kolejne niepodległe ormiańskie królestwo Ani, podbite przez Bizancjum. W 1071 Armenia została podbita przez Turków.

św. Hilary
Nazywano go „Atanazym Zachodu" oraz „obrońcą Galii", bo przyczynił się do zwalczenia chrystologicznej herezji ariańskiej i zdołał przed nią uchronić Francję. Chociaż miał być człowiekiem wielkiej łagodności, to w zmaganiach z wrogami chrześcijaństwa - takimi, jak np. cesarz Konstancjusz - potrafił być wyjątkowo twardy.

Przyszedł na świat ok, 310 r. w Poitiers, jako potomek starego francuskiego rodu szlacheckiego. Wychowano go w duchu pogańskim i zadbano o staranne wykształcenie. Z czasem, dzięki poszukiwaniom i lekturze dzieł filozoficznych oraz Pisma Świętego, doszedł do poznania wiary. Przyjął chrzest, a wkrótce sam zaczął innych utwierdzać w wierze. I chociaż był żonaty - miał nawet córkę Abrę - wspólnota chrześcijan wybrała go w 350 r. biskupem miejscowego Kościoła (miał wówczas tylko 35 lat). Należy pamiętać, że wówczas celibat duchownych nie był jeszcze powszechnie obowiązującym obyczajem.

Dał się poznać jako żarliwy przeciwnik herezji Ariusza, który kwestionował Bóstwo Jezusa Chrystusa, głosząc, iż był On jedynie przybranym Synem Bożym. Jako biskup - a było to po synodach w Arles (353 r.) i Mediolanie (355 r.), które poparły arianizm - podobnie jak Atanazy Wielki na Wschodzie, zaczął bronić Bóstwa Chrystusa, za co synod ariański w Beziers (356 r.) pozbawił go biskupstwa i skazał na wygnanie do Frygii, skąd powrócił do Galii po czterech latach. Nieco wcześniej, podczas synodu w Seleucji, odważnie bronił dekretów nicejskich, w których potępiono arianizm, a potem, w 361 r. zwołał synod w Paryżu, podczas którego przyjęto nicejski symbol wiary.

Był autorem dzieł egzegetycznych i polemicznych, z których najcenniejszym jest traktat „De Trinitate".
bł. Weronika Nagroni
Weronika urodziła się w 1445 r. w Binasco (Włochy). Pochodziła z bardzo ubogiej, wieśniaczej rodziny. W 1466 r. jako 22-letnia dziewczyna wstąpiła do surowego klasztoru sióstr augustianek św. Marty w Mediolanie, gdzie pozostała do śmierci. W tym klasztorze nauczyła się czytać i pisać, a przede wszystkim poznawać i kochać Boga. Była mistyczką. W kontemplacji była tak zaawansowana, że otrzymała dar łez, a nawet ekstaz. Duch Święty obdarzył ją szczególnymi darami i Bożą mądrością. Radzono się jej nawet w bardzo trudnych i zawiłych sprawach. Otrzymała dar proroctwa i czytania w sercach ludzkich. Naglona natchnieniem Bożym udała się do Rzymu, do papieża Aleksandra VI, który złym przykładem swojego prywatnego życia wiele zła wyrządził Kościołowi Chrystusowemu, by go błagać o zmianę postępowania.

Weronika zmarła w klasztorze 13 stycznia 1497 r. w wieku 52 lat. Pochowano ją w kościele zakonnym, a kiedy klasztor został zlikwidowany, relikwie przeniesiono do jej rodzinnej wioski - Binasco. Papież Leon X zezwolił na jej kult (1518), a potwierdził go papież Aleksander VIII w 1690 roku.

Zaś w Kościele Prawosławnym, oprócz tak jak i u nas św. Hilarego, zwanego tylko Hilarionem:
św. Jakub, biskup Nisibis
Był synem ormiańskiego księcia. Otrzymał dobre wykształcenie, lecz już w młodości zrezygnował ze świeckiej kariery i zamieszkał w pustelni w górach Mezopotamii. Znajdowała się ona w okolicach miasta Nisibis, na granicy Persji i Imperium Rzymskiego. Odziany w kozie skóry, żył tam w modlitwie pod odkrytym niebem, żywiąc się roślinami i owocami.
Za rządów Maksymiana Jakub zasłynął z gorliwości w wierze. W 314 r. mieszkańcy Nisibis wybrali go za to pierwszym biskupem tego miasta. Będąc mądrym, oświeconym pasterzem, wsławił się cudami i przepowiadaniem przyszłości. M.in. dzięki jego modlitwom Nisibis zostało ocalone przed najazdem Persów. Był też nauczycielem w miejscowej szkole katechumenów. Uczestniczył w I Soborze Powszechnym w Nicei w 325 r., gdzie gorliwie bronił czystość wiary. Zmarł około 350 r.
Na prośbę patrz św. Grzegorza Oświeciciela Wielkiej Armenii, Jakub napisał składający się z osiemnastu części traktat na temat wiary, cech.ujący się siłą przekonywania, serdecznością i przejrzystością. Mógł też być twórcą kilku dzieł, co do autorstwa których badacze nie są zgodni.
Na ikonach święty przedstawiany jest jako siwobrody, stary mężczyzna w biskupich szatach z Ewangelią w dłoniach.