Dot.: Matura ustna z polskiego 2010r.
  Witam! w najblizszych dniach czeka mnie ustna matura:mdleje:. Mój temat to: Dworek szlachecki w literaturze i malarstwie. Jakich pytan moge sie spodziewac? Może któras z was miała podobny temat? prosze o opinie :-)

I to wyszła prawda stara jak świat, kłócimy się dla samego kłócenia, żremy się ze sobą, a nie wiadomo dlaczego i kto to wszystko zaczął. Często tak w życiu też bywa.

Ależ wiadomo o co chodzi.
Jak zwykle, kiedy nie wiadomo o co chodzi
Znaczy, o kasę, a konkretnie o ziemię, która wówczas była najlepszym sposobem na bogactwo.
W Bohunie opisane są piękne szlacheckie dworki, różnorodność i przepych kresowej sztuki.
Skąd one się tam wzięły?
W czasach świetności Rzeczypospolitej aryści z całej Europy tłumnie przybywali do Polski.
Dlaczego? Bo szlachta miała kasę!
Polska była bogatym państwem.
Jako "spichlerz Europy", mogła sobie pozwolić na każdego architekta, każdego malarza.

Uderzający w "Bohunie" jest fakt, że nie ma tam w ogóle chłopów.
Jest sporo szlachty, jest wojsko ( też szlachta) własne i zagraniczne,
są kozacy, ale tam nie ma ludności (!)
To przecież chłopi stanowili 95% ówczesnej ludności Rzeczypospolitej.
I to oni pracowali na całą szlachtę.
Na Ukrainie niektórzy magnaci "mieli" po 100 000 dymów !. Lekko licząc po troje dzieci w rodzinie, daje to po pół miliona ludności stanowiącej wyłączną własność, z którą magnat mógł zrobić, co chciał.
A co chciał? Wycisnąć ile się da.
Zbudowac jeszcze piękniejszy dworek. Zamówić jeszcze lepszego artystę.
W niektórych majątkach obciążenia pańszczyzną dochodziły do 4 a nawet 5 dni w tygodniu.
W takich warunkach zdarzało się, że ludzie umierali z głodu, pracując na najżyźniejszej ziemi na świecie.
Stąd wzięło się kozactwo - z ludzi zbiegłych z magnackich majątków, z ludzi, którzy woleli żyć w stałym zagrożeniu ze strony Tatarów, niż w poddaństwie nakładającym niemożliwe do zniesienia obciążenia.
Bunty chłopskie nie wybuchaja z byle powodu.
Chłop doskonale wie, że z wojskiem nie ma szans.
Żeby chwycić za widły, musi być nie tylko zdesperowany, ale i zrozpaczony swoją sytuacją.

Muzeum - Kaszubskiego Parku Etnograficznego im. Teodory i Izydora Gulgowskich w Wdzydzach Kiszewskich
Muzeum powstało w 1906 roku jako pierwsze na ziemiach polskich muzeum na wolnym powietrzu. Urządzone zostało w XVIII-wiecznej podcieniowej chałupie wykupionej od miejscowego gospodarza Michała Hinza za sprawą osiadłych w tej wsi, w latach 90-tych XIX stulecia, Teodory i Izydora Gulgowskich. Ich wszechstronne zainteresowania i wieloletnia, wytrwała praca zaowocowała odkryciem zapomnianych źródeł kaszubskiej sztuki ludowej i twórczości rzemieślniczej, przywracając jej dawną świetność i zapewniając szeroką popularność. Poprzez zastosowanie warsztatowych metod pracy odrodziło się plecionkarstwo z korzenia sosny i uprawiany jest do dzisiaj haft oparty na motywach ludowych. Na niedługo ożyło meblarstwo inspirowane miejscowymi wzorami. Izydor Gulgowski, organizator, kolekcjoner, regionalista i społecznik, zapisał się również jako autor wielu literackich utworów i naukowych prac poświęconych etnografii Kaszub.
Po Jego śmierci w 1925 r. Teodora Gulgowska kontynuowała dzieło, pomimo pożaru, który w 1932 r. strawił zabytkową chałupę wraz z unikalną kolekcją czepców, malarstwa na szkle, mebli i sprzętów gospodarskich. Jej odbudowa, wraz z ponownym urządzeniem trwała cztery lata.
W 1948 r. Teodora Gulgowska przekazała Muzeum wraz ze zbiorami na Skarb Państwa. W 1951 r. spoczęła obok męża na wzgórzu, na terenie Muzeum.
W 1954 r. staraniem Muzeum Pomorskiego w Gdańsku nieopodal chałupy gburskiej postawiono chałupę rybacką przeniesioną z Wdzydz Tucholskich. Najstarsi bywalcy pamiętają ówczesny skansen jako tzw. „Chaty Kaszubskie” będące pod bezpośrednią opieką miejscowego „kustosza” Wiktora Grulkowskiego.
Obecny stan zagospodarowania Muzeum kształtował się etapowo. Na przełomie 1969/70 r. powstaje z inicjatywy kościerskiego społeczeństwa projekt jego rozbudowy na 12,5 ha. 10 lat później obszar Muzeum powiększono do 22 ha i podzielono na sektory charakteryzujące budownictwo Kaszub (bez pasa nadmorskiego) i Kociewia.
Plenerowa część Parku Etnograficznego obejmuje ponad 40 obiektów architektury ludowej z planowanych docelowo 80-ciu. Są to zagrody chłopskie i szlacheckie, chałupy i dworki, szkoła, kościół oraz wiatraki, kuźnia i tartak. Obiekty wyposażone są w tradycyjne sprzęty i urządzenia używane przez mieszkańców wsi. Równolegle, obok prac konserwatorskich trwa zagospodarowywanie 22 ha terenu Parku poprzez m.in. wytyczanie dróg i kształtowanie zieleni. Muzeum w przyszłości powinno przedstawiać zwiedzającym zróżnicowany obraz życia mieszkańców kaszubskiej i kociewskiej wsi od XVII do połowy XX w.

Muzeum czynne jest przez cały rok.

styczeń - poniedziałek - piątek (10.00 - 15.00)
luty - poniedziałek - piątek (10.00 - 15.00)
marzec - poniedziałek - piątek (10.00 - 15.00)
kwiecień - wtorek - niedziela (9.00 - 16.00)
maj - wtorek - piątek (9.00 - 16.00), sobota - niedziela (10 - 18)
czerwiec - wtorek - piątek (9.00 - 16.00), sobota - niedziela (10 - 18)
lipiec - wtorek - niedziela (10.00 - 18.00)
sierpień - wtorek - niedziela (10.00 - 18.00)
wrzesień - wtorek - niedziela (9.00 - 16.00)
październik - wtorek - niedziela (10.00 - 15.00)
listopad - poniedziałek - piątek (10.00 - 15.00)
grudzień - poniedziałek - piątek (10.00 - 15.00)

Muzeum czynne jest również w dni świąteczne:
drugi dzień św. Wielkanocnych
1 maja
3 maja
Boże Ciało
15 sierpnia
drugi dzień św. Bożego Narodzenia

Muzeum zamknięte jest:
pierwszy dzień św. Wielkanocy
1 listopada
11 listopada
1 dzień świąt Bożego Narodzenia
Nowy Rok

W poniedziałki możliwe jest zwiedzanie obiektów tylko z zewnątrz.
Msze w zabytkowym kościele odbywają się w niedziele o godzinie 8.00 oraz święta kościelne przypadające w dni powszednie. Istnieje również możliwość organizacji liturgicznej uroczystości rodzinnej - np. ceremonii ślubnej.
Wejście na teren wystaw możliwe jest najpóźniej na godzinę przed zamknięciem muzeum.
Zwiedzanie trwa ok. 2,5 godziny.

Bilet wstępu:
normalny - 9,60 zł
ulgowy - 7,50 zł
wycieczkowy szkolny - 7 zł

KONTAKT:
83-406 Wąglikowice
tel/fax (0 prefix 58) 686-11-30
tel. (0 prefix 58) 686-12-88
email: muzeum@muzeum-wdzydze.gda.pl

Pośród lasów Wołyńskich i stepów Podola,
Jarów Ukraińskich, na szlacheckich dworach,
Instrumenty muzyczne do dziennego grania,
Wypełniały spotkania i muzykowania.
Ona właśnie muzyka, bardzo pożądana,
Oprócz wielu zajęć była oczkiem pana.
Oprócz wyposażenia dworów w oczywiste sprzęty,
Czołowe miejsce miały, właśnie instrumenty.
Fortepian najważniejszy, w punkcie honorowym,
Miejsce pierwsze zajmował w ognisku domowym.
Obok zaś etażerka ze słupkiem toczonym,
Półki ornamentem wschodnim okolonym,
Dawały miejsce nutom, srebrom, porcelanie,
Ilustracjom romansów na rozmiłowanie.
Były skrzypce, klawikord i lutnia niebiańska,
Uszy cieszy wszystkie nią muzyka pańska.
Nie gardzono dudami, u szlachty ubogiej,
Gdy inny sprzęt muzyczny był dla niej za drogi.
Obojętnie jak patrząc, w dworze rozumiano,
Kształcono w niej, słuchano- muzykę kochano.


Z czasem, artystyczne salony powstały,
Które miejsce szczególne temu nadawały.
Zamożne sfery ,wyższe, świadomi zaborom,
By nie ulec nakazom i carskim potworom,
Pielęgnowały w salonach treść patriotyczną,
Stawiając myśl na przeciw, z niemocą fizyczną.
Tu pierwsi literaci - muzycy, malarze,
Wnieśli z sobą stan ducha, a również pisarze,
Dając upust talentu i wyższości duszy,
Który wszystkie kajdany i więzienia kruszy.
Tu na fali przemiany w osiemnastym wieku,
Zmiany nastały życia, częściowo w człowieku.
Powstały salony twórczo-artystyczne,
Wymierzając działalność w rządy despotyczne.
U owych trzech zaborców ,kwitł dyskurs wymiany,
Myśli i opinii, towarzyszy niejednej swoistej przemiany.
Karmił nadzieją, i dziełami sztuki,
By budować w obecnych i nauczać wnuki.
I choć z szlachty ziemiańskiej mniej było odbiorców,
To właśnie z ich środowisk wielu wyszło twórców.
Artystyczne salony takim były tworem,
Gdzie się można spotkać z nieznanym autorem,
Dzieł dobrych warsztatowo- tu rozwijał skrzydła,
Gdyż sztuka- mowa obca, wszystkim już obrzydła.
Gdy jako patriota z dzieł został poznany,
Sam uszedł lub banicją pozostał skazany.
Jego dzieła pisane, po dworach szeptano,
I pomimo uchodżctwa, sztuki nie wygnano.


Repertuar w dworze muzyki wysokiej,
Był też sferą ich przeżyć, w wachlarzu szerokim,
Grano kompozytorów muzyki klasycznej,
Uwielbiane na równi, z pięknem romantycznej.
Bo jedynie muzyka prawdziwie kunsztowna,
Jest młodą muzyką i wiecznie duchowna.
W wielu dworach czarował folklor, miejscowego ludu,
Dzięki nim tradycje przetrwały bez trudu.
Kulturowa tożsamość z nich nie wytępiona,
Dała dowód, że była właściwie chroniona.
By się cieszyć muzyką i jej piękna doznać,
Trzeba najpierw nauczyć, wykonawstwo poznać,
Toteż kładziono nacisk by w najmłodszym wieku,
Ona sztuka poznania wzrastała w człowieku.
Już w wcześniejszym dzieciństwie stawiał pierwsze kroki,
Razem z jej nauczaniem, poznawał uroki,
Pod okiem rodziców, guwernerów, ciotek,
Wielu mistrzów w domu odbiera początek.
Troska o edukację, z duszy wrażliwością,
Była siłą ich sztuki i dalszą możnością.
Uzdolnioną młodzież słano w dalsze strony,
W Austrię, Włoskie, francuzkie - salony,
Znanych w świecie pianistów i muzyki mistrzów,
Organistów i w kunszcie znanych kapelmistrzów.
Dobrze urodzone panienki, we dworze,
Były oczkiem rodziców, a punktem w honorze,
Było kształcić je w szkołach, gdzie siostry zakonne,
Miały poziom wysoki, zasługi ogromne.
Zainteresowanie dźwiękiem, dał początek sztuki,
Stąd pęd do muzyki i tańca nauki.

Józef Bieniecki